Αξίζει να δούμε σήμερα κάποιες ιστορικές αλήθειες, που αναδεικνύουν τον σταυρικό ρόλο της Ορθόδοξης Παράδοσης στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας.
Κανείς λοιπόν δεν μπορεί να αμφισβητήσει, όταν εξετάζει τα πράγματα ψύχραιμα, ότι η διατήρηση της ορθόδοξης πίστης του Έλληνα σήμαινε και τη διατήρηση της ελληνικότητας του, ενώ ο εξισλαμισμός του Έλληνα σήμαινε και την απώλεια της ελληνικότητάς του.
Συγκεκριμένα, στα οθωμανικά χρόνια, ούτε η γλώσσα, ούτε κάποιο άλλο πολιτισμικό στοιχείο μπόρεσε να διατηρήσει τον Ελληνισμό τόσο, όσο η πίστη στην Ορθοδοξία. Έχουμε λοιπόν, δύο διαφορετικά παραδείγματα που ενισχύουν την παραπάνω άποψη. Υπήρξαν ελληνικοί πληθυσμοί που διατήρησαν την ελληνική γλώσσα, αλλά επειδή εξισλαμίστηκαν, σταδιακά έγιναν Τούρκοι. Και υπήρξαν ελληνικοί πληθυσμοί που αναγκάστηκαν να μιλούν τουρκικά, αλλά επειδή παρέμειναν ορθόδοξοι χριστιανοί, παρέμειναν Ρωμιοί και Έλληνες.
Στην Κρήτη και στη Δυτική Μακεδονία, ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων έγιναν μουσουλμάνοι (Τουρκοκρητικοί και Βαλαάδες). Αυτοί παρότι συνέχισαν να είναι ελληνόφωνοι, σταδιακά έγιναν Τούρκοι. Στην Κρήτη έγιναν οι χειρότεροι εχθροί και καταπιεστές των ορθοδόξων Κρητικών. Σήμερα, οι απόγονοι των Τουρκοκρητικών ζουν στην Τουρκία. Μπορεί κάποιοι να μιλούν και ελληνικά και να έχουν μια νοσταλγία για την Κρήτη, αλλά νιώθουν Τούρκοι.
Από την άλλη πλευρά, ο όρος Καραμανλήδες περιελάμβανε όλους τους τουρκόφωνους Έλληνες χριστιανούς που ήταν εγκαταστημένοι σε διάφορα μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κυρίως στην Καππαδοκία. Αυτοί μιλούσαν τουρκικά για λόγους καθημερινότητας. Η Καππαδοκία έβγαλε τους περισσότερους Αγίους. Οι Καππαδόκες, από τον Μεγάλο Βασίλειο και τον Άγιο Γρηγόριο τον Θεολόγο, μέχρι και τις μέρες μας με τον γέροντα Παΐσιο τον Αγιορείτη, υπήρξαν οι πιο πιστοί χριστιανοί. Έτσι, παρέμειναν και Έλληνες, παρότι στην Τουρκοκρατία μιλούσαν τούρκικα.
Εξαιτίας λοιπόν αυτής της δυνατής και αληθινής σχέσης στα δύσκολα χρόνια, όπως στην Τουρκοκρατία, μπορέσαμε να παραμείνουμε Έλληνες και να υπάρξει αυτή η διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού στους αιώνες. Βέβαια, αυτή η ενότητα δεν πρέπει να μας κάνει να βάζουμε πρώτα το Έθνος και μετά τη πίστη και το Ευαγγέλιο.
Η αλήθεια επομένως είναι ότι αν δεν υπήρχε αυτό το ισχυρό δέσιμο των Ελλήνων με την Ορθοδοξία και την πνευματικότητα της πατερικής παράδοσης, δεν θα μπορούσαν οι υπόδουλοι Ρωμιοί να κρατήσουν την υπομονή τους στη πίστη, αφού τα κίνητρα (φορολογικά και άλλα) και ο πειρασμός για μια καλύτερη ζωή (που είχαν οι εξισλαμισθέντες) ήταν πολύ έντονα.
Δεν μπορούμε βέβαια να αγνοήσουμε τους πολλούς ηρωικούς ιεράρχες και απλούς παπάδες και μοναχούς της Τουρκοκρατίας. Οι εκκλησίες και τα μοναστήρια έγιναν τα σημεία αναφοράς και ύπαρξης των Ρωμιών. Τα ψαλτικά βιβλία και το Ευαγγέλιο στήριξαν παιδευτικά τους υπόδουλους.
Το προπύργιο της Ορθοδοξίας και συνεχιστής της μακραίωνης ρωμαίικης παράδοσης υπήρξε και συνεχίζει έως και σήμερα ο αγιορείτικος μοναχισμός. Ο ρόλος του Αγίου Όρους ήταν αμιγώς σταυρικός. Οι Αγιορείτες βλέπουν τον βάρβαρο Τούρκο κατακτητή ως δοκιμασία και πρόνοια του Θεού, την οποία πρέπει οι Έλληνες να υπομείνουν με πίστη και να αντιμετωπίσουν σταυρικά, για να έρθει η ανάσταση της ελευθερίας.
Κύρια μορφή αναδεικνύεται ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, μοναχός της Μονής Φιλοθέου, που θέτει το σχέδιο του Θεού για τον εαυτό του στην υπηρεσία των υπόδουλων Ελλήνων. Γυρνά λοιπόν την Ελλάδα για να τονίσει στους Έλληνες τη κληρονομιά που έχουν τόσο στη παιδεία, όσο και στην πίστη, κάτι που ενδεχομένως να είναι περισσότερο επίκαιρο και διαχρονικό από ποτέ, καθώς και εμείς σήμερα έχουμε ανάγκη να κατανοήσουμε το ρόλο μας ως Έλληνες.
Στην περίοδο αυτή, δεν υπάρχει μόνο ο κίνδυνος από την Ανατολή για τον εξισλαμισμό των Ελλήνων, αλλά και από τη Δύση (Λατινική Εκκλησία) για τον εκλατινισμό των Ορθοδόξων. Το Άγιον Όρος αναδεικνύεται ως η άμυνα της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού.
Είναι μια εποχή που το κίνημα της αθεΐας και του ατομοκεντρισμού του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού, που εγκλώβισε αργότερα σε πνευματικά αδιέξοδα τους δυτικούς λαούς επεκτείνεται και στην σκλαβωμένη Ελλάδα. Οι Αγιορείτες βλέπουν τον κίνδυνο να αποκοπεί η σύνδεση των Ελλήνων με την Ορθόδοξη Παράδοση και επομένως να χαθεί και το φρόνημα, που κράτησε όρθιο τον Ελληνισμό τόσους αιώνες. Οι«Κολλυβάδες» Πατέρες του Αγίου Όρους (Άγιος Νικόδημος Αγιορείτης, Άγιος Μακάριος Νοταράς, Άγιος Αθανάσιος Πάριος) αναδεικνύουν την φιλοκαλική και ησυχαστική παράδοση και τονίζουν ότι μέσω της πνευματικής αναγέννησης του Έθνους θα έρθει και η ελευθερία.
Ο Άγιος Νικόδημος με το «Νέο Μαρτυρολόγιο» που συνέγραψε για τους Νεομάρτυρες της Ορθοδοξίας αφυπνίζει τους υπόδουλους, ενισχύει την πίστη και εμπνέει αρκετούς ακόμα να μαρτυρήσουν από τους Τούρκους για την Αγία πίστη του Χριστού, τους οποίους εορτάζουμε σήμερα ως Νεομάρτυρες. Το παράδειγμα τους ενισχύει αργότερα τους επαναστατημένους Έλληνες.
Οι μορφές του Αγίου Όρους υπήρξαν πολλές. Εκεί πάντως που πρέπει να σταθούμε είναι ότι η αγιορείτικη προσφορά συνίσταται στην συνειδητοποίηση εκ μέρους των υπόδουλων Ελλήνων ότι για αιώνες υπάρχει στην παράδοση του Ορθόδοξου Έλληνα μια αγιοτόκος ψυχή, που πιστεύει σε αξίες, όπως η ελευθερία, η αρετή, η ανδρεία και η σταυρική αλήθεια του Χριστού. Αξίες που οδήγησαν τον Έλληνα στην ελευθερία. Αξίες που χρειαζόμαστε να ξαναβρούμε στην ψυχή μας και εμείς σήμερα, εφόσον θέλουμε να ελευθερωθούμε από τα δεσμά της εποχής μας.
Του Χρήστου Πιτσίλκα, συνεργάτη του agioritikovima.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου